Medieval Age

Thursday, January 1, 2009

ANG MUNDO SA GITNANG PANAHON
MEDIEVAL AGE

PAG-USBONG AT PAGLAGANAP NG KRISTIYANISMO

• nawalan ng kapangyarihan ang mga hari/ emperador
• PAPA ang naging makapangyarihan at naging kanlungan ng mga tao
  

Bakit naging malakas ang simbahan?

Matatag na Organisasyong Simbahan

Pamumuno ng Simbahang Katoliko

*CELIBACY – pagtanggal ng abitong pari.

1. POPE LEO I (Leo the Great)

• Humadlang sa mga Hun.
• Unang ngapahayag ng Petrine Doctrine.

2. POPE GREGORY I (The Great)

• Pinayapa niya ang Lombard
• Unang gumamit ng titulong “Servus Servorum Dei,”
• “Servant of the Servant Gods.”

3. POPE GREGORY VII

• Nag-utos na hindi na payagan ng mga hari upang makapag-asawa.
• Pagbawal ang SIMONY – pagbebenta Ng pwesto sa simbahan.
• Pinanindigan niya abg tungkulin ng mga Emperador na sumunod sa Papa
• ang nag-excommunicate kay Henry IV ng Holy Roman Empire
  

4. POPE INNOCENT III

• Nagpatawag ng ikaapat na krusada

IMPERYONG BYZANTINE

• 330 C.E., inilipat ng Emperador Constantine ang kabisera ng Imperyang Roman sa Constantinople, sa dakong silangan ng imperyo kung saan ang wika ng nakararaming tao ay greek.
• Bumagsak ang kanlurang Imperyong Roman noong 476 C.E., ang silangang Imperyong Roman ay nanatiling buhay.
• Subalit nang lumaon nahalinhan ang Silangang Imperyong Roman ng isa pang imperyong may ibang katangian.
• Ang Imperyong Byzantine ay nakaugat sa kulturang Byzantine. Simula noong ikaanim na siglo, sinikap nito na muling itatag ang pagkakaisang pulitikal sa mga rehiyong Mediterranean.

Si Justinian at ang Silangang Imperyong Romano

• Mula 527-565 C.E., si Justinian ang namuno bilang emperador ng Silangang Imperyong Roman. Layunin niya na maging makapangyarihan muli ang Imperyong Roman sa buong Mediterranean.
• Tinalo ng kanyang hukbo ang mga Vandal sa Hilagang Africa, Ostrogoth sa hilagang Italy,at Visigoths sa Spain.
• Sa kahuli-hilihan, kinailangan niyang pabalikin ang kanyang mga hukbo sa silangan at tuluyang talikuran ang anumang tangka na muling buhayin ang Kanlurang Imperyong Roman.

Ang Corpus Juris Civilis

• Isa sa mga kahanga-hangang nagawa ni Justinian. Ang Corpus Juris Civilis o tinatawag din itong Lupon ng Batas Sibil.
• Ito ay kalipunan ng lahat ng batas sa Rome sa loob ng isang milenyo. Ito ay tinipon ng mga hukom at abogado s autos ni Justinian. Ang corpus ay nahahati sa tatlong bahagi – ang Codex,Digest at Institutes.
• CODEX – bod ng lahat ng batas mula sa unang panahon at nakaayos ayon sa paksa.
• DIGEST – boud ng mga opinion ng mga hukom at abogado tungkol sa batas.
• INSTITUTE – ang mga prinsipyo kung saan nakabatay ang mga opinyon.
• Justinian’s Code – lupon ng Batas Sibil. Dito nag-uugat ang law code ng maraming bansa sa Europe at Latin America.

Si Theodora

• Maimpluwensyang asawa ni Justinian. Ang tagapagpayo ni Justinian sa mga bagay-bagay.
• Nagmula siya sa marangyamg uri. Anak siya ng isang nagtatrabaho sa circus. Bago siya naging isang emperatriz, siya ay dating aktres.

Hagia Sophia

• Ipinatayo ni Justinian ang simbahan ng Hagia Sophia na ang ibog sabhin ay Church of Holy Wisdom o Banal na Karunungan.
• Ito ay ginawa ng mahigit 10,000 tao at natapos pagkalipas ng pitong taon.
• Pinagsama sa Hagia Sophia ang lahat ng magaling sa klasikal at Kristiyanong sining
  
• Sa labas, makikita rio ang malalaki at matitibay mga pader at dambuhalang dome. Ang loob nito ay napupuno ng makukulay na mga larawan ni Hesukristo at mga santo.

Pagkakaiba ng Simbahang Roman at Simbahang Byzantine

• Ang wikang ginagamit ng Rome sa mga pagdiriwang sa simbahan nito tulad ng misa, mga sakramento at iba pa ay, Latin samantalang Greek naman ang sa Imperyong Byzantine.
• Ang mga pari sa Rome ay walang balbas at hindi maaaring mag-asawa samantalang ang mga pari sa Imperyong Byzantine ay may balbas at kadalasan ay nag-aasawa.
• Ang Papa ng Rome ay hindi sakop ng kapangyarihang pulitikal ng estado smanatalang ang Patriach ng Constantinople ay hinihirang ng emperador at itinuturing na opisyal ng pamahalaan.

Iconoclastic Controversy

• Noong panahon ng kanyang panunungkulan, ang emperador ng Byzantium na si Leo III ay nabahala sa dalawang bagay na nagaganap sa Simbahan.
• Ang una ay ang yaman ng mga monasteryo kung saan mahigpit na tinututlan ng mga may-aring monghe ang anumang paraan na baguhin ang sistema ng pag-aari ng lupa.
• Ang pangalawa ay ang patuloy na pagsamba sa icon o banal na estatwa o mga painting.
• 726, iniutos ni Emperador Leo III ang pagsira ng mga lahat ng mga icon sa mga simbahan at monesteryo. Bilang ganti, siya ay ginawang excommunicated o excommulgado ng Papa ng Rome. Ibig sabhin nito, tiniwalag siya sa simbahan o pananampalataya.
• Ang pagnanais ni Emperador Leo III na bawaasan ang kapangyarihan ng mga monghe at alisin ang mga estatwa sa mga simbahan ay lumikha ng isang mainit na sigalot sa pagitan ng Simbahan at ng estado na tinatawag na Iconoclastic Controversy.
• Natapos ang sigalot noong 841 nang tanggapin ni Emperador Michael III ang pagkatalo. Subalit nanatiling hati ang dalawang simbahan.

Ang Paghihiwalay ng Simbahang Romano at Simbahang Byzantine

• Naganap ang paghihiwalay ng Simbahang Roman at Simbahang Byzantine noong 1054. Nagpadala ang Papa ng Rome ng kanyang kinatawan sa Constantinople upang pag-usapan ang pagkakaiba ng dalawang simbahan.
• Ginawang excommulgado ng Papa ng Rome ang Patriarch ng Constantinople. Gayundin ang ginawa ng Patriarch sa Papa sa Rome. Pagkatapos ng paghihiwalay, tinawag ng Imperyong Byzantine ang simbahan nito bilang Simbahang Eastern Orthodox.
• Itinuring ng dalawa ang kanilang sarili bilang tunay na tagapagmana ng tradisyong Kristiyano. Para sa Rome, siya ang sentro at tagapagdesisyon ng Kristiyanismo. Para sa Constantinople, maraming sentro ang kristiyanismo na pawang pantay-pantay ang katayuan.
• Tulad ng lumang Imperyong Roman, ang Simbahang Kristiyano ay nahati rin sa dalawang magkakaibang bahagi.

Pamahalaang Byzantine

• Ang emperador ang lubos na pinuno ng pamahalaan. Siya ay inihahalal ng Senado, ng mga tao, ng hukbo o lahat silang tatlo.
• Naging kaugalian ng payagan ang anak ng emperador na humalili at pagkatapos ay alisin siya kung mahina o walang kakayahan.
• Ang emperador ay itinuturing na banal at hinirang ng Diyos, Nakatira siya sa isang magarang palasyo at gumaganap sa maraming seremonya.
• Sa pamahalaang sibi, walang hihigit sa emperador sapagkat siya ang gumagawa ng batas at nagpapatupad nito. Nangingibabaw ang kanyang kapangyarihan sa Simbahan.
• Siya ang humihirang sa Patriarch ng Constantinople na tumatayong pinuno ng Smbahan. Siya ang tumatawag ng mga pagpulong ng Simbahan at inilalathala niya ang mga dekrito nito.
• Sa pangkahalatan, siya ng nangangasiwa ng lahat ng ginagawa ng mga pari.

Mga Kontribusyon ng Byzantium sa Kabihasnan

• Napatanyag ang Byzantine hindi lamang sa pagiging sentro ng pag-aaral. Nagsama sa Byzantine ang kaalamang katuturan ng Simbahang Kristiyano. Subali ang tradisyong Greek ang nanaig at hindi ang kabihasnang Roman.
• Mahalaga ang kontribusyon ng Imperyong Byzantine sa daigdig. Samantalang nababalot sa kaguluhan ang Europa at bumaba ang interes sa pag-aaral, namayagpag ang mga iskolar ng Byzantine.

Pagpapanatili ng Kaalaman

• Pinag-aralan ng Byzantine ang panitikan, pilosopiya, agham, matematika, batas at sining ng Greece at Rome. Nang lumaon, tumulong sila upang magbalik-sigla ang pag-aaral sa Kanlurang Europa.
• Ang mg akda ng mga iskolar ng Byzantine ay nakatulong na magbigay inspirasyon sa mga iskolar na Muslim.

Arkitektura

• Makikita ang mga arkitekturang Byzantine sa Hagia Sophia. Parihaba ang istruktura ng simbahang ito subalit may bilog na dome ang loob.
• Maganda ang pillar at pader nito na gawa sa marmol. Maranya rin ang ginintuang mosaic at ang iba pang dekorasyon sa loob ng simbahan.

Sining

• Ang kabihasnang Byzantine ay kilala sa pagiging orihinal sa sining. Pagkatapos ng Iconoclastic Controversy, itinatag ang isang paaralan sa sining kung saan binigyang-diin ang paglalarawan kay Kristo at ang mga santo gamit ang matingkad na kulay at magarbong pamamaraan.
• Ang mga Byzantine mosaic ay gumagamit ng matitingkad at magagandang kulay. Ang mosaic ay ang pagdidikit ng malilit na pira-pirasong bato o bubog upang bumuo ng disenyo.
• Ang mga kurbada ng mga arch at dome ng mga gusaling Byzantine ay lalo pang nagpapatingkad sa rangya at ganda ng mga mosaic.
• Bantog din sa sining ng enameling o paglagay ng isang glass-like substance sa ibabaw o labas ng isang metal o luwad.
• Ang mamahaling telang gawa sa Imperyong Byzantine tulad ng seda, linen, bulak at lana, ay kilala at hinahanap ng maraming mamimili.

ANG SIMBAHANG KATOLIKO NOONG GITNANG PANAHON

Monastisismo

• Pagtalikod sa Daigdig upang makamit ang mas mataas na antas ng Kristiyanismo
• Binubuo ito ng mga monghe

Mga Sikat na Monasteryo


a. Monte Cassino sa Italy

b. Iona sa Ireland

c. Cluny sa Burgundy

St. Benedict

ST. BENEDICT – nagtatag ng Benedictine Order

Isinasaad sa Benedictine Order ang tatlong palatuntunan, ito ay ang mga:

a. Kahirapan

b. Kalinisan

c. Pagkamasunurin

Ayon kay St. Benidict:

“ANG KATAMARAN AY KAAWAY NG KALULUWA”

Mga Dakilang Guro

St. Thomas Aquinas

St. Albertus Magnus

Fr. Roger Bacon

ANG HOLY ROMAN EMPIRE AT SI CHARLEMAGNE

Pagsikat ni CHARLEMAGNE or Charles the great

• Mula sa mga Franks
  
• Magkaisa ang simbahan at estado
• kinoronahan siya ni Pope Leo III bilang "Holy Roman Emperor"
• pinalawak ang Kristiyanismo
  
• 46 years naghari

Kasunduan sa Verdun

- paghahati hati ng kaharian ni Charlemagne

• Charles the Bald = France
• Louis the German = Germany
• Lothair = Italy

PIYUDALISMO SA EUROPA

MGA KRUSADA

Pagtatanggol sa Banal na Lupain

JERUSALEM

Holy Land

binihag ng mga Seljuk Turks

Panawagan sa Krusada

• Emperador Alexius I
• Papa Urban II (Council of Clermont)
  

Krusada	Kinalabasan
Unang Krusada	- pinakamatagumpay na krusada - nabawi ang Jerusalem noong 1099 - ang mga crusader ay nanatili sa Palestine at Syria
Pangalawang Krusada	- pinagunahan ni Haring Louie VII ng France at Emp. Conrad III ng Holy Roman Empire - bigo
Pangatlong Krusada	ANG LAHAT NG KRUSADANG ITO AY NABIGO
Pang-apat Krusada
Panglimang Krusada
Pang-anim na Krusada
Pangpitong Krusada
Pangwalong Krusada
Pangsiyam na Krusada
Pangsampung Krusada
Panglabing-isang Krusada

PAG-UNLAD NG MGA BAYAN AT LUNGSOD

Mga Salik na Nagbunsod sa Pag-unlad ng Kalakalan at Pag-usbong ng mga Bayan at Lungsod

• Paggamit ng salapi at barya (money economy, hal. Florin ng Florence at Ducat ng Venice)
• Pagbabanggko
• Pagpapautang
• Pamumuhunan
• Espesyalisasyon
• Pagtatayo ng mga fair o tagpuan ng mga mangangalakal mula sa iba’t ibang bahagi ng Europe

Mga Bagong Bayan at Lungsod

• Italya
• Genoa
• Milan
• Florence
• Pisa

Mga Lungsod na Sentro ng Relihyon

1. Canterbury sa England
2. Santiago de Compostela ng Spain

Mga Lungsod na Sentro ng Pamantasan o University

• Oxford sa England
• Paris sa France
• Salamanca sa Spain
• Bologna at Palermo sa Italya
• Louvain sa Belgium
• Lisbon sa Portugal

PAG-UNLAD NG KALAKALAN
(Espesyalisasyon at Guilds)

Mga Tanyag na Lungsod sa Larangan ng Espesyalisasyon ng mga Produkto

• Venice sa Italy – basong kristal
• Jeres sa Spain – Cherry
• Dresden sa Germany – porselana
• Antwerp sa Belgium – pagbuburda
• Toledo sa Spain– Bakal
• Oporto sa Portugal - Alak

Pagkakaroon ng Guilds

Guild - samahan ng mga artisano, manggagawa at magangangalakal
Hanseatic Guild - pinakamalaking guild noon sa Hilagang Europa, binubuo ng 70 na lungsod

Apprentice
(baguhan, nag-aaral)

Journeyman
(tumatanggap ng bayad)

Mastercraftsman
(gumagawa ng masterpiece para maging mastercraftsman)

PAGKAKATATAG NG MGA NATION-STATES

KRISIS SA SIMBAHAN/ HIDWAAN NG HARI AT PAPA



REPORMASYON AT KONTA-REPORMASYON



PAGTATAPOS NG PANAHONG MIDYIBAL

Bubonic Plague/ Black Death

• kumitil sa 1/3 ng populasyon ng Europe
• pumatay ng 20 katao
• dulot ng bacteria na tinatawag na Yersinia pestis
• malaki pinsala ang naging dulot nito sa Europa, halos nabago ang antas ng lipunan sa dami ng biktima
• malaki rin ang pinsala nito sa Simbahang Katoliko, at nagbunsod sa pagpapapatay sa mga nakabababa sa lipunan, gaya ng mga Hudyo, banyaga, pulubi at ketongin