Ang Pag-usbong ng Kabihasnan sa Mundo

Thursday, January 1, 2009

ANG PAG-USBONG NG KABIHASNAN SA MUNDO

Katuturan ng Kabihasnan

• nagmula sa salitang "civis" o "civitas" (lungsod)
• mataas na lebel ng pamumuhau
• KALINANGAN/ SIBILISASYON
• maunlad na pamumuhay

Mga Salik ng Pagkakaroon ng Kabihasnan

• organisadong pamahalaan
• sining/ panitikan
• relihyon/ pagsamba
• kalakalan
• teknolohiya
• edukasyon (agham at matematika)
• sistema ng pagsulat
• Ekonomiya
• istruktura
• antas o uri ng tao sa lipunan
  

ANG KABIHASNANG MESOPOTAMIA

• Matatagpuan ito sa rehyon ng Fertile Crescent
• Ang salitang Mesopotamia ay nagmula sa mga salitang Greek na meso na ang ibig sabihin ay “pagitan” at potamos o “ilog”.
• Nangngahulugang lupain sa dalawang ilog. Dalawang ilog ang dumadaloy rito: ang mga Ilog Tigris at Euphrates na parehong nagmula sa kabundukan ng Armenia at tumatagos sa Golpo ng Persia.
• Ang Ilog Tigris at Euphrates ay nagiiwan ng matabang lupa na ginagamit naman sa pagsasaka. At nagsisilbi din silang daanan ng mga kalakal na patungong Golpo mula sa dagat Mediterranean.
• Sa Mesopotamia nahubog ang apat na kabihasnan: ang Sumer, Babylonia, Akkad, at Assyria

Ang Mga Sumerians
3000 - 2340 B.C.E.

• Ang Katimugang Mesopotamia ay tinawag na Sumer. Ang mga pamayanang malapit sa ilog ay bumuo ng 12lungsod-estado na pinamumunuan ng isng lugal o hari.
• Matatagpuan sa bawat lungsod estado ang mga templong tinatawag na ziggurat.
• Ito ay nagsisilbing tahanan at templo ng patron o diyos ng isang lungsod. Ito ay sagradong lugar kung kaya’t tanging mga pari lamang ang maaring pumasok dito.

• Ang mga diyos nila ay anthropomorphic o may katingaan at kaugaliaang pangtao.
• Ang mga kaganapan sa Sumerian ay nagagawang itala sa pamamagitan ng kanilang sistema pagsulat. Ito ay tinatawag na cuneiform na nag ibig sabihin ay hugis-sinsel o wedge-shaped.

• Ang mga Sumerian ay nagsulat sa clay table o mga basing luwad na lapida gamit ang stylus.

• Ang mga Sumerian ay may sasakyang pandigma na tinatawag na chariot.

• Nalikha rin ng mga Sumerian ang gulong at araro.
• Ang ilan sa mga tinatanim ng mga Sumerian ay barley,chickpeas,lentils,millet,wheat,dates,lettuce,leeks, singkamas, mustasa, sibuyas at bawang.

Ang mga Akkadians
2340 - 2100 B.C.E.

Pagbagsak:

• Ang mga lungsod sa katimugan ay nagsimula muling isulong ang kanilang pagiging malaya.
• Pangunahin sa mga lungsod na ito ay ang Ur sa ilalim ni Ur Nammu, ang lungsod nba ito ay naging kabisera ng isang imperyo na kumalaban sa Akkadian.
  
• 2100 B.C.E.- panandaliang nabawi ng Ur ang kapangyarihan nito at pinamunuan ang Sumer at Akkad, at nagpatayo rin ng ziggurat si Ur Nammu sa Ur.
• Sa ilalim ng pamumuno ng apo ni Ur Nammu na si Ibbi-Su ang Ur ay bumagsak sa pagdating ng mga Amorite at Hurrian sa Mesopotamia.

Ang mga Babylonians
1792 - 1595 B.C.E.

• Ang lungsod ng Babylon ay nagsimulang lumakas na humantong sa pagsakop ng Mesopotamia at paghahari ni Hammurabi mula 1792 hanggang 1750 B.C.E.
• Ang Babylon ang naging kabisera ng Imperyong Babylonia.

Hammurabi's Code

• Ang katipunan ng nga batas ni Hammurabi, na mas kilala bilang Code of Hammurabi o Batas ni Hammurabi, ay isa sa pinakamahalagang ambag ng mga sinaunang tao sa kabihasnan.
• 1595 B.C.E- sinalakay ng mga Hittite mula sa Anatolia ang Babylon. Matagumpay sila at nakuha nila ang estatwa ni Marduk, ang patron ng Babylon.
• Pinaniniwalaang ang mga Kassite na naghari sa Babylon at ang kaharian ng Hurrian sa Mittani sa hilaga ang namayani sa Mesopotamia.
• Ang mga Kassite at Hurrian ay mula sa mga tala ng New Kingdom sa Egypt at Hittite sa kanluran.
• Ang mga Hittite ay orihinal na nagmula sa hilagang-silangang bahagi ng Black Sea.

Ang mga Assyrians
1813 - 605 B.C.E.

• Ang Assyria ay matatagpuan sa bulubunduking rehiyong nasa hilaga ng Babylonia
• Ang rehiyong ito ay nagmula sa sa Tigris at umaabot hanggang sa mataas na kabundukan ng Armenia.
• Shamshi-Addad I (1813B.C.E.-1781B.C.E.)- napasakamay niya ang Ashur ang unang kabisera ng Assyria.

==> Ng pumanaw si Shamshi-Addad I

·Nagsimulang bumagsak ang imperyo .

·Ang hilagang bahagi ng Ashur ay naging bukas sa pananalakay.

• 1120 B.C.E - Tigalath-Pileser I kinilala siyang pinakamahusay na hari sa Assyria, ay nagawang supilin ng mga Hittite at maabot baybayin ng Mediterranean. Siya ang tinuturing na tagapagtatag ng imperyong Assyrian.
• Ashurnasirpal II- isa siya sa mahalagang pinuno ng Assyria na nagpadala ng mga ekspidisyong militar pakanluran upang mapasakamay amg mahahalaganh rutang pangkalakalan at makatanggap ng tribo mula sa mahihinang estado.
• 745 B.C.E – napasakamy ni Tiglath- Pileser III ang kapangyarihan at isinailalalim ang iba pang mga estado sa isang imperyo.
• Pinalawig pa ng mga haring Assyrian ang imperyo na umabot mula sa Iran hanggang Egypt. Kabilang dito ang haring sina Sennacherib at Essarhaddon .

· Sa pagkamatay ni Essarhaddon noong 668 B,C.E

· Siya ay hinalilihan ng kanyang anak na si Ashurbanipal na kinakitaan din ng maayos na pamamahala.

Ang mga Chaldeans
612 - 539 B.C.E.

• Ang Chaldean ay mtatagpuan sa katimugang bahagi ng Babylonia at kanang pampang ng Euphrates River.
• 612 B.C.E- Panibagong imperyo ng Babylonia ang tinatag at pinamunuan ito ng isang hari mula sa Chaldean si Nabopolassar (612 .BC.E – 605 B.C.E)
• 625 B.C.E – Pinamunuan niya ang isang pag-aalsa laban sa imperyo ng Assyrian na siyang kumontrol sa Babylon sa loob ng halos dalawang siglo.
• 627 B.C.E- dalawangpung taon matapos ang pagkamatay ni Ashurbanipal , ang Assyria ay muling nasadlak sa tunggalian at pagkawasak.
• 614 B.C.E. – isang hukbo sa ilalim ni Cyaxares ng Medes ang sumalakay sa lupain ng Assyria at winasak ang lungsod ng Ashur
• 621 B.C.E. – Nasakop ng magkatuwang pwersa ni Cyaxares at Nobopolassar, ang hari ng Babylon, ang lungsod ng Niniveh.
• 609 B.C.E. –tuluyang pinuksa ang natitirang hukbo ng Assyrian sa ilalim ni Nebuchadnezzar II anak ni Nobopolassar.
• 610 B.C.E. – 605 B.C.E. – Nakipagtunggali si Nobopolassar sa Egypt.
• Sa ilalim ng pamumuno ni Nebuchadnezzar II, natamo ng babylonia ang rurok ng kadakilaan. Ang Babylon ay naging isa sa mga pinakamahalagang lungsod sa buong daidig sa kanyang panahon.
• Hanging Garden of Babylon ipinagwa ni Nebuchadnezzar II para sa kanyang asawa, kinikilala ng mga Grek bilang isa sa Seven Wonders of the Ancient World.

• PAGBAGSAK: Ang 60 taong pamamayani ng Babylonia ay muling nasadlak sa panganib sa panahon ni Nabonidus nang masaksihan ng Mesopotamia ang pag-usbong ng panibagong kapangyarihan mula sa silangan, ang mga Persian.
• 539 B.C.E.- ang hukbo ni Cyrus the Great ng Persia ay nilusob ang Babylon.
• Napasailalim sa kanyang kapangyarihan ang lungsod, kabilang na ang buong imperyo. Ang Mesopotamia ay tuluyang naging bahagi ng mas malawak na imperyo ng mga Persian na umabot sa Egypt Hanggang India. Sa pagusbong ng sibilisasyong Greek at ang pagbagsak ng imperyo ng Persia sa mga kamay ng hari ng Macedonia na si Alexander the Great.

ANG KABIHASNANG PERSIA

• Ang mga Persian ay nagatatag ng isang malawak na imperyo at tinwag nila itong Imperong Achaemenid.
• Nagsimulang manakop nagmga Persian sa panahon ni Cyrus the Great (559 B.C.E. – 530 B.C.E.) at napasailalaim sa kanila ang Medes at Chaldean sa Mesopotamia at Asia Minor (Turkey)
• Darius the Great (521 B.C.E.-486 B.C.E.), - umabot ang sakop ng imperyo hanggang India.
• Hinati ang mga imperyo sa mga lalawigan o satrapy at pinamahalaan ng gobernador o satrap.
• Royal Road – may habang 1,200 milya mula Surdis hanggang Susa. Dito ngalalakbay ang mga mangangalakal, opisyal at mensahero.
• Zoroastrianism – relihiyon ng Persia na lalong nagpatanyag sa kanila. Ipinangaral ni Zarathustra o Zoroaster. Isa itong paniniwala ukol sa labanan ng mabuti at masama at pananagumpay ni Ahura Mazda, ang diyos ng kabutihan.

ANG KABIHASNANG TSINO

Heograpiya

• Ang kabihasnan sa China ay umusbong sa tabing-ilog, malapit sa Yellow River o Huang Ho at Yangtze River.

Mga Dinastiya sa Tsina

Mga Kontribusyon at Pamana

• Astronomong Tsino
• Kalendaryo batay sa paglitaw ng araw at buwan
• Sulatan ng taon batay sa pag-ikot sa mundo
• Halaman bilang paggamot sa tao
• Kompas na patnubay ng barko sa dagat
• Masining na kasangkapang yari sa tanso
• Sistemang decimal
• Panghuhula at pakikipag-usap sa mga espiritu
• Tatlong uri ng pagsulat

ANG KABIHASNANG INDUS

Heograpiya

• Ang lambak ilog Indus at Ganges ay makikita sa Timog Asya.
• Ito ay binabantayan ng matatayog na kabundukan sa Hilaga.
• Ang kabundukan ng Himalayas at ng Hindu Kush ay may ilang landas sa ilang kabundukan nito,tulad ng Khyber Pass.

• Khyber Pass - Nagsisilbing lagusan ng mga mandarayuhan mula sa Kanluran at Gitnang Asya.

Lupaing Indus

• Ang lupain ng Indus ay di hamak na mas malawak kaysa sa sinaunang Egypt at Mesopotamia
• Sakop nito ang malaking bahagi ng Hilagang Kanluran ng dating Indiaat ang lupain kung saan matatagpuan ang Pakistan sa kasalukuyan.

Ilog Indus

• Ang tubig ng ilog ay nagmumula sa malayelong kabundukan ng Himalayas sa Katimugang Tibet.
• Ito ay may hababng 1,000 milya na bumabagtas sa Kashmir patungong kapatagan ng Pakistan.
• Ang pag-apaw ng ilog ang nagsisilbing pataba sa lupa na nagbibigay daan para malinang ang lupain.
• Ito ay nagaganap sa pagitan ng Hunyo at Setyembre.
• Sa kasalukuyan ang India ay isa lamang bansa sa Timog Asya.

Kabihasnang Harrapa
2700 - 1500 B.C.E.

• Ang kabihasnang Harappa na natuklasan sa lambak Indus ay tinatayang umusbong noong 2700 B.C.E.
• Ang Harappa ay matatagpuann sa kasalukuyang Punjab na bahagi ng Pakistan.

• Sa kabilang dako ang Mohenjo-Daro ay nasa katimugang bahagi ng daluyan ng Indus River.

Lungsod

• Ang bawat lungsod ay may sukat na halos isang milya kwadrado at may tinatayang halos 40,000 katao.
• Malalapad at planado ang mga kalsada.
• Hugis-parisukat ang mga gusali
• Ang mga kabahayan ay may malalawak na espasyo,at ang ilan ay may ikalawang palapag
• Ang pagkakaroon ng mga palikuran ay itinuturing na kauna-unahang paggamit ng sitemang alkantarilya o sewer system sa kasaysayan

Pamahalaan

• Walang tala ng mga pangalan ng hari o reyna o namahala rito.Wala ring impormasyong naitala tungkol sa kabuhayan dito kung sila ba ay napopondohan sa pamamagitan ng pagbubuwis.

Dibisyon sa Lipunan

• Ang lipunang Harappan ay kinakitaan ng malinaw na pagpangkat-pangkat ng mga tao.
• Ang ganitong dibisyon sa lipunan sa lipunan ay nanatilisa India hanggang sa kontemporaryong panahon.

Uri ng Lipunan

l

• Masasabing may hirarkiya ng uri ng lipunan ang Kabihasang Indus.
• Ang mga nakatira sa mataas na moog ay masasabing naghaharing uri
• Kabilang sa kanila ang paring-hari, mga opisyal ng lungsod at eksperto.
• Sa mababang moog nakatira ang mga mabababang uri ang mga mangangalakal, artisano at magsasaka.
• Ang mga magsasakaang gumagawa ng dike at kanal para sa irigasyon sa pananim.

Sistemang Caste

• CASTE-hango sa salitang Casta na nangangahulugang “angkan”.

Ekonomiya

• Tulad sa Sumer, kulang sa likas na yaman ang Indus, walang ,metal, kahoy o semi-precious stone sa kapaligiran nito.
• Ilan sa kanilang mga pananim ay:

==> trigo-barley

==>melon-datte

==>bulak

• Ang sistema ng irigasyon ng lupa ay mahalaga sa mga magsasaka.

• Mayroon din silang sistemang pamantayan para sa mga timbang at at sukat ng butil at ginto.
• Nag aalaga rin sila ng elepante,tupa at kambing.
• Ang bulak ay hinahabi para maging tela.
• Gumagawa ang mga artisano ng mga palayok at alahas na gawa sa ivory,ginto at shell.

• Nakipagkalakalan ang mga ito sa baybayin ng Arabian Sea at Persian Gulf hanggang sa mga lungsod ng Sumer lulan nito ang mga ss: perlas, tanso, ivory, tela, butil
• Mga produktong pankalakal pearl gem,kasangkapang tanso at isang ivory reliquary.

Relihyon

• Sumasamba ang mga Dravidian sa mga Diyos na sumisimbolo sa kalikasan
• Ang mga eksperto ay walang nahukay na malalaking templo sa halip ay mga estatwang hugis hayop at tao.
• Isa sa mga sinasamba nilang hayop ay ang BULL.

Pamana at Ambag sa Daigdig

• Urban planning o pagplaplanong lungsod. (Grid Pattern)
• SEWERAGE SYSTEM
• DRAINAGE SYSTEM
• PAGPAPATAYA AT PAGSUSUKAT NG HABA,BIGAT AT ORAS
• Mayroon ding kaalaman ang mga taga indus sa panggamot at pagbubunot ng ngipin.

• VEDAS (sanskrit”knowledge”)-naglalaman ng mga pangyayari sa panahon sa panahon ng unang milenyong pangyayari sa panahon ng unang milenyong paghahari ng mga Aryan sa Hilaga at India.
• Dinala nila sa mga rehiyong ito ang wikang tinatawag ngayong Indo-European.
• Ang wikang dinala nila sa India ay tinawag na SANSKRIT
• SANSKRIT-ang wikang klasikal ng panitikang Indian.

• MAHABHARATA-the Great Story of Bharata.

• RAMAYANA= Rama’s way
• 
  
• BHAGAVAD GITA =itinuturing na pinakadakilang tulang pilosopikal sa daigdig.
• PANCHATANTRA=maaaring isinulat sa pagitan ng 1500B.C.E. at 500B.C.E.
• ARTHASHASTRA=isinulat ni Kautilya sa aspetong pamamahala.Ito ang kauna-unahang akda hingil sa pamahalaan at ekonomiya.
• AYURVEDA= “agham ng buhay”
• SURGERY
• AMPUTATION
• CS(CAESARIAN SECTION)
• CRANIAL SURGERY
• PI
• KONSEPTO NG ZERO
• ARKITEKTURA

× BORUBUDUR, INDONESIA

× BODDHISATTVAS BAMIYAN

× KHAJURAHO

× TAJ MAHAL, INDIA

ANG KABIHASNANG EGYPT

Heograpiya

Panahong Neolitiko

Pamahalaan

Uri ng Tao sa Lipunan


Sinaunang Kasaysayan


Lumang Kaharian
Panahon ng mga Pyramids







Gitnang Kaharian
Pinamunuan ng 14 Pharaoh










Bagong Kaharian
Empire Age
Pinakadakilang Panahon

















Pagbagsak ng Egypt






ANG KABIHASNANG MESO-AMERICA


Kabihasnang Maya


Kabihasnang Inca


Kabihasnang Aztec


Kabihasnang Olmec



Pamana ng Kabihasnang Meso-America

Indus

View SlideShare presentation or Upload your own.

Egypt

View SlideShare presentation or Upload your own.